Tworząc wizję wymarzonej łazienki, zazwyczaj mamy w głowie wyobrażenie jej wyposażenia, glazury, dodatków. Rzadko kiedy myślimy o tym, co w mniejszym stopniu rzuca się w oczy. Tymczasem osprzęt elektryczny, zwykle traktowany „po macoszemu”, także powinien stać się przedmiotem naszej troski.
Właściwie przeprowadzona instalacja elektryczna, odpowiednio dobrane gniazda i łączniki potrafią zapewnić pomieszczeniu nie tylko dostęp do energii elektrycznej, lecz także estetyczny wygląd (na rynku dostępna jest bogata paleta rozwiązań, które mogą spełnić oczekiwania nawet najbardziej wymagających osób), jak i bezcenne bezpieczeństwo.
Wybór nie taki oczywisty
Wybór gniazd zależy w głównej mierze od ich przeznaczenia. Pamiętajmy, że w pomieszczenia o podwyższonym stopniu wilgotności nie możemy zamontować dowolnego osprzętu elektrycznego. Aby zapobiec wszelkim zagrożeniom, warto w miejscach szczególnie narażonych na wilgoć (do których wliczyć należy także łazienkę) montować gniazdka z klapką i wyłącznikami różnicowo-prądowymi, które nie tylko chronią przed porażeniem, ale także zabezpieczają całą instalację przed skutkami zwarć. Ponadto każde gniazdo posiada swój dwucyfrowy kod IP określający stopień ochrony przed kontaktem z wodą (tabela1) – gniazda łazienkowe powinny mieć oznaczenie IP 44 lub wyższe.
Cyfra IP | Pierwsza cyfra | Druga cyfra | |
Ochrona ludzi przed dotknięciem części pod napięciem lub ruchomych | Ochrona urządzenia przed przedostaniem się ciał stałych | Ochrona przed działaniem wody | |
0 | brak | brak | brak |
1 | Ochrona przed przypadkowym dotknięciem wierzchem dłoni | Ochrona przed przedostaniem się ciał stałych o średnicy 50 mm i większej | Pionowo padające krople |
2 | Ochrona przed dotknięciem palcem | jw., lecz o średnicy 12 mm i większej | Pionowo padające krople na urządzenia odchylone o 15° od położenia normalnego |
3 | Ochrona przed dotknięciem za pośrednictwem narzędzi i drutów o średnicy 2,5 mm i większej | jw., lecz o średnicy 2,5 mm i większej | Natrysk wody pod kątem 60° od pionu z każdej strony |
4 | jw., lecz o średnicy 1,0 mm i większej | jw., lecz o średnicy 1,0 mm i większej | Rozbryzgiwana na obudowę z dowolnego kierunku |
5 | jw. | Ochrona przed pyłem w ilości utrudniającej działanie aparatu | Lana struga na obudowę z dowolnej strony |
6 | jw. | Całkowita ochrona przed przedostaniem się pyłu | Lana silną strugą z dowolnej strony |
7 | - | - | Krótkotrwałe zanurzenie w wodzie, brak wnikania wody w ilościach wywołujących szkodliwe skutki |
8 | - | - | Ciągłe zanurzenie w wodzie w uzgodnionych warunkach |
Tab. 1: Klasyfikacja osłon wg. dwucyfrowego stopnia IP
Gniazda i łączniki łazienkowe powinny z założenia być bryzgoszczelne, spełniające normę IP 44 lub wyższą (IP66) i wyposażone dodatkowo w klapkę, zabezpieczającą przed niespodziewanym strumieniem wody. Planując ich rozmieszczenie, miejmy na uwadze zarówno nasze aktualne, jak i przyszłe potrzeby, a zwłaszcza fakt, iż niektóre sprzęty, jak np. pralka, wymagają stałego podłączenia do prądu. Jest to o tyle ważne, iż późniejsze przeróbki, rozbudowa instalacji są relatywnie trudne do wykonania i do pięciu razy droższe. Decydując się na zamontowanie większej ilości źródeł prądu, możemy użyć w tym celu gniazd pojedynczych lub też sięgnąć po ramki wielokrotne. Wybierając drugą opcję, pamiętajmy o zainstalowaniu wyłączników nadmiarowych zabezpieczających przed zwarciem lub przeciążeniem, spowodowanym podłączeniem zbyt dużej ilości urządzeń jednocześnie.
W krainie liczb
Liczy sie nie tylko jakość osprzętu, ale także właściwa jego ilość. Instalację należy wyposażyć w taką liczbę gniazd, by użytkowanie sprzętów elektrycznych nie nastręczało kłopotów. Należy pomyśleć o dedykowanych punktach dostępu do energii elektrycznej, do których pewne urządzenia (np. pralka) podłączone zostaną niemal na stałe. Kiedy zastanawiamy się nad tym, jaka ilość łączników i gniazd byłaby odpowiednia dla naszego wnętrza, warto zapoznać się z jedną z podstawowych wytycznych używanych przy projektowaniu instalacji - są to klasy wyposażenia budynku w urządzenia elektryczne według RAL (Niemieckiego Instytutu Jakości i Znakowania). W podziale tym klasa 1 spełnia współczesne wymagania minimalne, klasa 2 jest polecana jako rozwiązane nowoczesne, klasa 3 przewiduje zaś przyszły rozwój instalacji.
Wyposażenie łazienki w poszczególnych klasach | Liczba elementów | |
Gniazda wtyczkowe | Punkty oświetleniowe | |
Klasa 1 | 3 | 2 |
Klasa 2 | 4 | 3 |
Klasa 3 | 5 | 3 |
Tab. 2: Instalacja w łazience zgodnie z klasami RAL
Zachowaj bezpieczny odstęp
Nie mniej ważne jest odpowiednie umiejscowienie osprzętu elektrycznego. Powinien on być zlokalizowany poza bezpośrednim zasięgiem strumienia wody. Szczegółowo rozmieszczenie gniazd określa norma PN-IEC 60364 „Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych”, wg której gniazda wtykowe z bolcem ochronnym (obwody zabezpieczone wyłącznikiem różnicowoprądowym) mogą być instalowane w strefie III. (tabela 3).
strefa | opis strefy | dopuszczalne urządzenia |
STREFA 0 | przestrzeń wewnątrz wanny lub brodzika (basenu natryskowego) | Urządzenia zasilane napięciem do 12 V (np. golarki ręczne). Stopień szczelności obudowy - minimum IPX7. |
STREFA I | przestrzeń nad wanną lub brodzikiem do wysokości 2,25 m. | Podgrzewacze elektryczne pokryte metalową siatką (blachą) objętą miejscowymi połączeniami wyrównawczymi. Stopień szczelności obudowy - minimum IPX5 |
STREFA II | przestrzeń o szerokości 0,6 m (od granicy strefy I). | Oprawy oświetleniowe – II klasa ochronności (podwójna izolacja). Stopień szczelności obudowy - minimum IPX4. |
STREFA III | przestrzeń o szerokości 2,4 m (od granicy strefy II) | Gniazda wtykowe z bolcem ochronnym (obwody zabezpieczone wyłącznikiem różnicowoprądowym). Gniazda powinny mieć wieczko zabezpieczające. Puszki, rozgałęźniki, odgałęźniki. Urządzenia rozdzielcze i sprzęt łączeniowy. Stopień szczelności obudowy - minimum IPX1. |
Tab. 3: Opis stref ochronnych w łazience wg. normy PN-IEC 60364
Łączniki oświetlenia głównego można zainstalować także poza łazienką, na korytarzu. Wtedy wybór kontaktu rozszerza się także o te standardowe, o niższym poziomie IP. W przypadku ich designu producenci mają większe pole do popisu, prześcigając się wzajemnie w zastosowanych rozwiązaniach. Wyposażane są one przez nich w ramki metalizowane, z połyskiem, wielobarwne, szklane, drewniane, przypominające fakturą kamień, a nawet skórzane. W takiej sytuacji warto pomyśleć też o zamontowaniu łącznika ze ściemniaczem. Umożliwi on nam dostosowanie mocy światła do własnych potrzeb, zagwarantuje romantyczny nastrój podczas kąpieli. W zależności od modelu regulacja w tego typu łącznikach odbywa się manualnie – przy pomocy pokrętła lub suwaka. Na rynku dostępne są też ściemniacze, którymi można sterować z użyciem dowolnego pilota do sprzętu RTV.
By nie poruszać się po omacku
Wcześniej należy zaplanować także właściwą ilość punktów świetlnych, która bezpośrednio warunkuje niezbędną liczbę kontaktów. Wersja podstawowa zakłada jedno oświetlenie główne – górne - i dodatkowe źródło światła umiejscowione w okolicach lustra. W takim przypadku można zainstalować dwa łączniki lub też jeden dwuklawiszowy. Lampy przy lustrze należy instalować na wysokości wzroku, światło winno padać na twarz w sposób równomierny, bez stref niedoświetlenia czy też cieni, nie może oślepiać osoby przed nim stojącej. Montując oświetlenie pamiętajmy, iż światło w łazience powinno być rozproszone (zapewnią to klosze z mlecznego szkła). Moc żarówki dostosujmy do wnętrza. Ciemne kolory płytek bądź ścian pochłaniają światło, lustra zaś zwielokrotniają jego moc.
Właściwe oświetlenie lustra ułatwia takie codzienne czynności jak sporządzanie makijażu czy też golenie.
W pomieszczeniach publicznych
Szczególną troską powinno się otoczyć także pomieszczenia, do których dostęp ma większa liczba osób tj.: publiczne toalety czy też łazienki w ogólnodostępnych basenach lub hotelach. Warto w tym przypadku zainteresować się łącznikami dodatkowo zaopatrzonymi w piktogramy (poprawiają orientację we wnętrzu), czy też wykonanymi z materiałów antybakteryjnych (zwalczających grzyby i wirusy).
„Diabeł tkwi w szczegółach”
Tworząc zamysł wnętrza, postarajmy się poświęcić chwilę na dokładne przemyślenie jego koncepcji, zaplanowanie detali. Wzbogaceni o tą wiedzę oraz świadomi wszelkich ograniczeń i wytycznych dot. urządzania łazienek będziemy mogli z czystym sumieniem zatroszczyć się o jej spójność, estetykę, jak też bezpieczeństwo i wygodę użytkowania.
Agnieszka Wojtyniak